Kasteel Balâtre: erfgoed in het hart van een burgerlijk project
Het ontstaan van de kasteelboerderij
De oorsprong van het kasteel van Balâtre gaat heel ver terug. Zijn geschiedenis begon in de middeleeuwen, meer bepaald in de 12e eeuw. In die tijd bestond Terra Curiosa nog niet: het graafschap Namen en het hertogdom Brabant deelden het grondgebied! Ze lagen elkaar in de haren en ontwikkelden verdedigingssystemen om zich tegen elkaars invallen te beschermen. De kastelen van Corroy (13de eeuw) en Sombreffe (eind 12de eeuw) en de wallen van Gembloux werden gebouwd om het hertogdom Brabant te verdedigen. Het graafschap Namen werd beschermd door de kastelen van Mielmont (12de eeuw) en Falnuée (13de eeuw), de Tour de Villeret (13de eeuw) en … de donjon van Balâtre!
Het kasteel van Balâtre was oorspronkelijk een middeleeuwse donjon met twee verdiepingen die in een vallei was gebouwd. Het kijkt uit over een beekje dat Grand Vaux werd genoemd. Het was vanuit deze kern (gelegen in de noordwestelijke hoek) dat het verblijf van de kasteelheer zich ontwikkelde, met de bouw van de noordelijke vleugel. Deze is met de donjon verbonden door een halfronde toren van vier verdiepingen. In die tijd was dit eigendom de residentie van een van de oudste hoge heerlijkheden van het graafschap Namen: de heerlijkheid Balâtre.
De kaart hieronder – afkomstig uit de Archives régionales de Wallonie – toont de grens tussen het hertogdom Brabant en het graafschap Namen in 1579. Het toont de forten van Sombreffe(Sombreff), Corroy-le-Château(Conroy), Falnuée(Faunie), Mielmont(Melmont), Balâtre(Balastre) en de stad Gembloux(Giblou).
Een tijd van verandering (16e eeuw - 19e eeuw)
In de 16e eeuw werd het noordelijke deel van het pand uitgebreid en werd aan de noordoostkant een hoektoren van drie verdiepingen gebouwd. Een andere vierkante toren werd gebouwd in het begin van de 17e eeuw en er werd een muur opgetrokken om de torens met elkaar te verbinden. De boerderijgebouwen (stallen, hoofdgebouw naast de noordelijke muur) dateren waarschijnlijk uit deze periode. Helaas voor de kasteelboerderij maakten de heren van Balâtre er vanaf de 16e eeuw niet langer hun gebruikelijke verblijfplaats van en raakte het door de eeuwen heen geleidelijk in verval…
Na de Franse Revolutie werd het oude kasteel – omgebouwd tot boerderij – gekocht door Baron de Baré de Coumogne, die het restaureerde. In de 19e eeuw werd de eerste verdieping van het hoofdgebouw herbouwd in baksteen en werden er verschillende openingen gemaakt in de vestingwerken.
De 20e eeuw: landbouw en verval
Vanaf 1921 werd de boerderij gepacht door Ernest Derie en daarna door zijn zoon tot 10 oktober 1966. Dit was een belangrijke datum: het betekende het einde van de landbouw op de boerderij. In 1985 kocht J. Hondemarq de boerderij, die toen in vervallen staat verkeerde.
In 1997 werd het kasteel toegevoegd aan de lijst van beschermde erfgoedsites in Wallonië. De weiden van het kasteel, die ook uitzonderlijk zijn, zijn ook geklasseerd! Ze zijn erkend als site van groot biologisch belang.
Het gebouw ging echter langzaam achteruit. In 2002 was er geen elektriciteit meer en de vervallen daken lekten.
Coöperatie Château de Balâtre
Op 8 augustus 2024 werd de hoop om dit historische gebouw te redden nieuw leven ingeblazen met de oprichting vanLa coopérative du Château de Balâtre. Haar doelstellingen zijn het bevorderen van het behoud en de restauratie van dit uitzonderlijke gebouw. Ze wil het kasteel ook opnieuw integreren in de socio-economische realiteit van vandaag door culturele activiteiten te organiseren, bij te dragen tot lokaal en ecologisch verantwoord toerisme, een gemeenschappelijke taverne op te richten, …., enz. Kortom: het oude kasteel nieuw leven inblazen!
Wie zijn de leden? Inwoners van de dorpen Balâtre en Saint-Martin, waarvan de meesten al zeer actief zijn in het lokale leven! Burgers die dit juweel van hun gemeenschap willen redden. Ze kunnen rekenen op de steun van de huidige eigenaar.
Wil je meer weten over hun projecten? Je vindt ze allemaal op hun website.
Om haar projecten uit te voeren heeft de coöperatie jouw hulp nodig, en de tijd dringt!
Dit project is een echte kans om het kasteel te restaureren en er een plaats van vermaak van te maken! Hiervoor hebben ze financiële en menselijke steun nodig, enz. De afgelopen weken heeft de coöperatie haar activiteiten opgevoerd om meer bekendheid te geven aan het kasteel en zijn projecten en om fondsen te werven. Op 31 december moet er €650.000 ingezameld zijn om het gebouw te kopen en te beginnen met de eerste fase van de renovatie. Je kunt de voortgang van de fondsenwervingscampagne volgen op de Facebookpagina Vrienden van Kasteel Balâtre.
We zijn op zoek naar investeerders die €10.000 willen inleggen, maar iedereen kan bijdragen aan het project door aandelen te kopen ( €50 = 1 aandeel)! Investeren in Château de Balâtre is investeren in een duurzaam gemeenschapsproject!
Heb je vragen, ideeën of een wens om de coöperatie te helpen? Aarzel dan niet om contact op te nemen per e-mail (info@chateaudebalatre.be) of via dit formulier.
Jij kunt een rol spelen in hun prachtige project!
Wil je onze prachtige regio verkennen?
Er zijn genoeg wandelingen waar je onze kastelen kunt bewonderen en kunt genieten van het landschap van Terra Curiosa!
Bronnen :
- DELOOZ, R., Jemeppe-sur-Sambre, Saint-Martin, Balâtre en Onoz, Lonzée, 2002.
- GEERTS, D., Le château féodal de Sombreffe, Sombreffe, 2003. (Verkrijgbaar bij de receptie van Terra Curiosa)
- LETERTRE, J.-P., et al, La Wallonie au fil de l’eau : En passant de la Ligne à l’Orneau, Dinant, 2003. (Verkrijgbaar bij de receptie van Terra Curiosa)
- MARDAGA, P., ed, Le patrimoine monumental de la Belgique – Wallonie, vol.5.1: Provincie Namen. Naamse arrondissement Luik, 1998.
- Een wandeling in Gembloux: Gembloux en haar historisch centrum (brochure hier downloaden)
- Website van de coöperatie Château de Balâtre.
- Website van de Archives régionales de Wallonie.
